یکی مهم‌ترین اجزای کانوایرها غلطک‌ها ( Pulley ) هستند، که امکان چرخش تسمه را فراهم می‌کنند. به غلطک نوار نقاله، درام و یا پولی نیز می‌گویند. در این مقاله به معرفی کامل درام، پولی یا غلطک، انواع وکاربرد آن در سیستم کانوایر یا نوار نقاله می‌پردازیم.

درام ، پولی یا غلطک چیست؟

کانوایرها یا نوار نقاله‌ها در ابتدا و انتهای خود دارای دو غلطک هستند، که غلطک‌های اصلی بوده و با استفاده از نیروی یک الکتروموتور، قدرت چرخش را به تسمه نوار نقاله می‌دهد. در سیستم کانوایرها، علاوه بر غلطک ابتدایی و انتهایی، در میان مسیر نیز رولیک‌ها یا هرزگردهای متنوع و متعددی وجود دارند تا تسمه کانوایر بهتر در طول مسیر هدایت شود.

ساختار درام، پولی یا غلطک

یکی از اجزای اصلی کانوایر یا نوار نقاله، درام، پولی و یا در واقع همان غلتک نوار نقاله است که در ابتدا و انتهای نوار نقاله قرار گرفته و تسمه (Belt) نوار نقاله در ابتدا و انتهای نوار نقاله، در واقع به دور غلطک ابتدایی و انتهایی بسته می‌شود. به درام یا غلطک ابتدای نوار نقاله، درام ثابت (Head Pulley)  و غلطک موجود در انتهایی کانوایر نیز، درام متحرک (Tail Pulley) نام دارد.

اجزای اصلی غلطک

اجزای مشترک پولی‌ها یا غلطک‌ها شامل موارد زیر است.

• بدنه غلطک
• شفت سرتاسری
• درپوش‌‌های سر و ته
• گاهی بلبرینگ

علاوه بر دو غلطک اصلی کانوایر، سایر غلطک‌ها با استفاده از استاندارد خاصی ساخته می‌شوند. ویژگی‌های غلطک‌ها از جمله،  قطر بدنه، قطر شفت، طول بدنه و شفت و دیگر ویژگی‌های آن‌ها توسط متخصص و کارشناس طراح دستگاه و با توجه به مدل گیربکس و تسمه نقاله، نیروی وارده، میزان حجم کار دستگاه و … تعیین و طراحی می‌شود.

درام ثابت Head Pulley  

هد پولی یا درام محرک که غلطکی است که در ابتدای کانوایر نصب شده و قدرت و نیروی چرخش خود را از یک الکتروموتور و گیربکس دریافت کرده و به آن‌ها متصل است، دارای طراحی خاص و استانداردهای خاصی در ساخت است. در ساخت این غلطک از پلاستیک (Rubber) استفاده می‌شود تا اصطحکاک افزایش یافته و از آسیب به تسمه و نوار نقاله بکاهد.

همانطور که گفته شد، در غلطک ابتدایی، شفت آن از یک سمت به الکتروموتور دستگاه متصل است، و بنابراین با روشن شدن موتور، شفت و بدنه غلطک شروع به گردش کرده و از طریق نیروی اصطحکاک و درگیر شدن سطح غلطک با سطح زیر تسمه نقاله، باعث گردش آن می‌شود.

درام متحرک Tail Pulley

برای جدا کردن گشتاور شفت و بدنه در غلطک هرزگرد، از بلبرینگ استفاده می‌شود، به این صورت که شفت از دو طرف و پشت درپوش‌های داخل بلبرینگ قرار گرفته و به دلیل اینکه از شفت و بدنه جداست، با چرخش آن‌ها می‌تواند ثابت بوده و یا در جهت مخالف بچرخد.

این نوع درام در کانوایر نقش راهنما و هدایت کننده تسمه به مسیر شروع حرکت را دارد و با استفاده از دو یاتاقان بلبرینگ در قالبی هرزگرد کاربرد دارد. حرکت درام متحرک در مسیر برگشت به این صورت است که شفت غلطک انتهایی در پشت درپوش‌ها در بلبرینگ قرار دارد و عموما با استفاده از مهره روی شاسی (بدنه) دستگاه ثابت می‌شود، و اما بدنه غلطک که با تسمه نقاله درگیر است شروع به گردش کرده و با گردش آن باعث حرکت نوار نقاله به سمت نقطه ابتدایی و در واقع مسیر بازگشت می‌شود.

جنس درام، غلطک یا پولی

پولی، درام یا غلطک نوار نقاله را معمولا از جنس فلز مانند فولاد معمولی ST37 می‌سازند. همچنین در پولی‌هایی با ابعاد بزرگتر بهتر است این فولاد از لوله‌های بدون جنس شافت نیز عموما از CK45 باشد. برای اتصال شافت به بدنه دستگاه، روی سر شافت یک جای خار (پین) وجود دارد و توسط دو عدد یاتاقان بلبرینگی اتصال به بدنه اتفاق می‌افتد.

انواع درام، پولی یا غلطک

درام‌ها انواع مختلفی از لحاظ جنس دارند که در ادامه به برخی از آن‌ها می‌پردازیم.

• درام ساده فلزی
• درام با روکش لاسیتک (درام رابر شده)
• درام میلگردی (درام شبکه ایی)

درام‌های لاستیکی یا رابر شده، که با استفاده از چسب یا حرارت رابر می‌شوند، از پرکاربردترین درام و غلطک‌های بازار هستند. همچنین درام پلاستیکی یا رابر شده در سه نوع روکش‌های آجدار طرح v یا آجدار طرح لوزی و ساده قابل استفاده است و هر کدام کاربردهای خاص خود را دارد.

علاوه بر انواع گفته شده، سایر انواع غلطک‌ها از لحاظ کاربرد شامل موارد زیرند:

پولی جلوبر(Drive Pulley)

این نوع پولی محرک تسمه کانوایر بوده و در جلوی ماشین نقاله قرار می‌گیرد. در طراحی کانوایر و اجزای آن، به طور معمول پولی جلوبر را پوشش دار طراحی می‌کنند تا باعث ایجاد اصطحکاک مناسب بین تسمه و پولی محرک شده و همچنین کشش وارد بر تسمه را نیز تغییر دهد.

پولی خفتگیر (Snub Pulley)

با استفاده از پولی خفتگیر، زاویه پیچش تسمه حول پولی جلوبر، قابل کنترل خواهد بود.

پولی کششی (Take up Pulley)

 با استفاده از پولی کششی، همانطور که از نام پیداست، کشش لازم برای به حرکت در آمدن تسمه را ایجاد می‌کنند.

محل قرارگیری درام ها

استقرار درام و غلطک در مسیر تسمه نوارنقاله به این صورت است که درام ها در قسمت هایی که نیاز به انتقال نیروی محرکه به نوار، ایجاد کشش در نوار، ایجاد انحراف و شیب در نوار لازم است و همچنین قسمت‌های بازگشت نوار قرار داده می‌شوند.

کاربرد درام یا غلطک

درام‌ها کاربرد فراوانی در کانوایر در صنایع مختلف دارند که از جمله صنایع زیر را می‌توان نام برد.

• صنایع فولاد
• صنایع سیمان، گچ و آهک
• معادن کانی‌‌های فلزی و غیر فلزی
• معادن ذغال سنگ ، شن و ماسه
• صنایع کاغذ و مواد شیمیایی
• فولاد سازی، ذوب و ریخته گری
• نورد و لوله سازی

مزایای استفاده از درام یا غلطک

• در محیط‌های با آلودگی بسیار بالا مقاومت خوبی دارد.
• رطوبت و گرد و غبار به داخل غلطک نفوذ نمی‌کند.
• در خطوط انتقال دارای بار سنگین قابلیت کاربرد دارد.
• امکان انجام حمل و نقل و انتقال محصولات بدون استفاده از لیفتراک.
• به میزان قابل توجهی عملیات بارگیری و تخلیه را بهبود بخشیده است.
• کاهش شدت کار
• از هزینه تولید بنگاه‌ها می‌کاهد.
• کاهش زمان کار کارگران